عصب کشی یک روش درمانی است که در صورت متورم شدن، ایجاد عفونت، یا مردن ناحیه پالپ (عصب و عروق) دندان مورد استفاده قرار می گیرد. ناحیه پالپ یک بافت نرم در مرکز دندان است که از اعصاب، رگ های خونی، و بافت اتصالی تشکیل شده است. ساقه پالپ یک بخش میان تهی در مرکز دندان است که در آن بافت پالپ وجود دارد و این بافت به کانال هایی در پایین ختم می شود که تا ریشه های دندان و استخوان اطراف آن ادامه پیدا می کند. بعضی دندان ها بیش از یک کانال ریشه دارند، اما همه دندان ها حداقل دارای یک کانال ریشه هستند.
دلایل عفونت یا التهاب مغز دندان عبارتند از:
- پوسیدگی عمقی یا ترمیم گسترده دندان، طوریکه مغز دندان را نیز شامل شود.
- ترک یا شکستگی دندان به خاطر ضربه.
- ساییدگی گسترده مینا و عاج دندان، به طوری که باعث نمایان شدن مغز دندان شود.
- و گاهی اوقات بیماری شدید لثه.
نشانه های آسیب دیدگی مغز دندان عبارتند از:
درد، حساسیت بلند مدت نسبت به گرما و سرما، تغییر رنگ دندان؛ تورم، حساسیت لثه در اطراف دندان مورد نظر یا احساس یک مزه بد در دهان. البته، گاهی اوقات هیچگونه علائمی وجود ندارد. التهاب یا عفونت مغز دندان در صورت درمان نشدن در نهایت منجر به درد، ورم و از دست رفتن استخوان پشتیبان دندان می‌شود.
نحوه معاینه دندان جهت انجام عصب کشی
برای تأیید اینکه آیا نیاز به درمان دندان از طریق عصب کشی دندان وجود دارد یا خیر، دندان پزشک از عکس رادیولوژی از ریشه دندان و معاینه ناحیه پالپ استفاده می کند. اکثر معاینه های انجام شده بر روی ناحیه پالپ با قرار دادن یک محرک سرد بر روی دندان برای بررسی واکنش مناسب دندان به محرک انجام می شود. در این حالت می توان وضعیت چند دندان را برای بررسی واکنش آنها مورد بررسی قرار داد. در صورت تأیید نیاز به عصب کشی، انجام این کار از طریق یک یا دو جلسه درمانی انجام می شود.
مراحل عصب کشی دندان
۱- یک عفونت عمیق
روش درمانی عصب کشی دندان در زمانی مورد نیاز است که یک آسیب یا پوسیدگی زیاد در ریشه دندان ایجاد شده باشد. در این حالت فرد دچار عفونت ریشه دندان شده و دندان ملتهب می شود.
۲- ایجاد یک مسیر برای دسترسی به ریشه دندان
دندان پزشک محل درمان را از طریق داروهای لازم بی حس می کند. سپس عاج دندان باز می شود تا بتوان به ساقه پالپ دسترسی پیدا کرد.
۳- خارج کردن بافت دارای عفونت یا ملتهب
برای تمیز کردن عفونت و خارج کردن پالپ آسیب دیده از کانال های دندان از ابزارهای مخصوص دندان پزشکی استفاده می شود. سپس وضعیت کانال ها برای قرار دادن مواد پر کننده آماده می شود. در این حالت دندان پزشک از پاشیدن آب برای تمیز کردن کانال ها و خارج کردن مواد اضافی از آن استفاده می کند.
۴- پر کردن کانال ها
کانال های دندان با یک ماده ماندگار پر می شود. معمولاً این کار با استفاده از ماده ای انجام می شود که به عنوان گوتا پرچا شناخته می شود. استفاده از این ماده کمک می کند که کانال ها خالی از عفونت ریشه دندان یا آلودگی باقی بمانند.
۵- تجدید ساختار دندان
یک ماده پر کننده موقت بر روی گوتا پرچا قرار می گیرد تا فضای باز شده در بالای دندان را بپوشاند. این پرکردگی تا زمانی در محل باقی می ماند که از یک پرکردگی دائمی یا یک عاج بر روی دندان استفاده شود. عاج دندان که در اصطلاح به آن طاق دندان گفته می شود، شبیه یک دندان عادی است. این عاج در بالای دندان و روی آن قرار می گیرد.
۶- حمایت اضافی
در برخی موارد، یک پست در ریشه دندان داخل گوتا پرچا قرار می گیرد. این پست باعث می شود که عاج بهتر در محل خود قرار گیرد و از موقعیت آن بر روی دندان حمایت شود.
۷- قرار دادن عاج بر روی دندان
در این مرحله از سیمان مخصوص دندان پزشکَی برای قرار دادن عاج بر روی دندان استفاده می شود.
عصب کشی بدون درد
عصب کشی دندان تحت بی حسی موضعی صورت می گیرد. این روش نسبت به پر کردن یا روش های دیگر مخصوص دندان درد بیشتری را ایجاد نمی کند.
البته، دندان پزشک برای عصب کشی بدون درد دندان ، دندان شما را بی حس می کند و شما فشار گیره ای که مورد استفاده قرار می گیرد را احساس نمی کنید، دندان پزشکان همچنین باید بافت لثه مجاور را نیز بی حس کنند. خوشبختانه، پس از تزریق بی حسی، قسمت های دیگر عصب کشی دندان راحت هستند. تحقیقات نشان می دهند که بین دردی که بیمار احساس می کند و سطح استرس، اضطراب و بدبینی که دارد، رابطه وجود دارد. هر چه این سطح بالاتر باشد، احتمال اینکه بیمار، احساسی که تجربه می کند را درد در نظر بگیرد، بیشتر می شود. این مساله به این معناست که شما باید در مورد نگرانی های خود با دندانپزشک صادق باشید. وقتی دندانپزشک از نگرانی های شما با خبر شد، می تواند راه حلی را برای رفع آنها ارائه کند.
توصیه های بعد از عصب کشی (درمان ریشه)
گاهی بعد از درمان ریشه، با درد و تورم شدیدی در روزهای بعد از درمان، مواجه می شوید. ممکن است، التهاب به حدی شدید باشد که حتی نتوانید دندان های خود را روی هم قرار دهید. این مشکلات، ربطی به نا موفق بودن درمان شما ندارد و به زودی برطرف می شود. حتماً در این شرایط داروهای تجویز شده را استفاده کنید و اگر دارویی برایتان تجویز نشده است با دندانپزشک خود تماس بگیرید. در موارد درمان مجدد ریشه (عصب کشی مجدد) و در صورت درد شدید قبل از شروع درمان، درد و تورم بعد از درمان بیشتر قابل پیش بینی است.
مسواک زدن و استفاده از نخ دندان منعی ندارد. فقط روی پانسمان موقت را با مسواک نسابید و نخ دندان را در ناحیه پانسمان وارد نکنید.
تا قبل از رفع بی حسی، به خصوص در فک پایین، ممکن است موقع غذا خوردن گونه و زبانتان را گاز گرفته و زخم کنید. منتظر رفع بی حسی شوید و از غذاهای نرم شروع کنید. اگر در باز شدن فک مشکل دارید، از هوله گرم و ماساژ آرام در ناحیه درد استفاده کنید.
پانسمان روی دندان شما موقت بوده و در اسرع وقت ، بعد از خاتمه درمان ریشه، باید پر شود یا درمان پروتزی روی آن انجام گیرد. در مورد نیاز به روکش با دندانپزشک مربوطه مشورت کنید ولی در نظر داشته باشید بیشتر دندان های عصب کشی شده نیاز به روکش پیدا می کنند. اگر پانسماتان افتاد در اسرع وقت برای پانسمان مجدد مراجعه کنید، روی دندان نباید باز بماند.
