با شروع فصول مختلف سال ، برخی پرندگان به کوچ کردن می پردازند که در مسیر کوچ ممکن است توسط پرنده های شکاری شکار شوند و یا با تیر تفنگ شکارچیان ، صید شوند. غم انگیز است وقتی می فهمیم این اتفاقات باعث منقرض شدن برخی گونه های کمیاب می شود.
و حالا در دنیایی که ما زندگی می کنیم، یک درنای سیبری به نام امید وجود دارد. تنها امیدی که با رفتنش درنای سیبری را به تاریخ و داستان ها خواهد سپرد. برای شناخت بیشتر امید، با مجله اینترنتی خرید ناب همراه شوید.
درنای سیبری
درنا پرنده‌ای به شدت در معرض خطر انقراض از خانواده کلنگان است. این پرنده ظاهر خاصی دارد که آن را از دیگر پرندگان متمایز می‌کند. درنای سیبری پرنده‌ای بزرگ با قدی نزدیک به یک‌ونیم متر و فاصلهٔ دو بال بیش از ۲ متر و بدنی یکدست سفید است که پاهای بلند سرخ‌رنگ دارد و منقار بلند سیاهی روی صورت قرمزرنگ آن نشسته‌است.
تقسیمات درنای سیبری
درنای سیبری به‌طور تاریخی به سه جمعیت اصلی شرقی، غربی و مرکزی تقسیم می‌شده که جمعیت مرکزی منقرض شده و جمعیت غربی قطعاً منقرض خواهد شد (چون فقط یک پرنده به نام امید باقی‌مانده و افزودن پرنده‌های جمعیت شرقی به آن نتیجه نداده‌است). جمعیت شرقی که در واقع تنها گروه موجود از درنای سیبری است تابستان را در شرق سیبری زادآوری کرده و برای زمستان‌گذرانی به شرق چین می‌آیند، از اعضای این گروه بیش از ۳ هزار درنا باقی‌مانده که زیستگاه زمستانی تقریباً تمام آنها در دریاچه پویانگ و اطراف آن است.
جمعیت غربی و مرکزی تابستان‌ها را در سواحل رود اوب واقع در غرب سیبری و یاقوتستان گذرانده و سپس گروه مرکزی برای زمستان‌گذرانی به هند و گروه غربی به شمال ایران می‌آمدند. از گروه مرکزی در سال ۱۹۹۲ تنها یک جفت باقی‌مانده بود و آخرین آنها آخرین بار در سال ۲۰۰۲ دیده شده و احتمالاً این گروه منقرض شده‌است. از جمعیت غربی آن نیز که تابستان به شمال ایران می‌آمدند از زمستان ۲۰۰۷ تاکنون تنها یک پرنده باقی مانده‌است که زمستان به تالاب فریدونکنار می‌آید. تا سال‌های مسیر پروازی آنها نا مشخص بود. سرانجام ردیابی‌های ماهواره ایی نشان داد که آنها از غرب دریای مازندران وارد ایران شده و در تالاب بین‌المللی فریدون کنار، ازباران و سرخرود زمستان گذرانی می‌کنند. مسیر مهاجرت این یک پرنده از فریدونکنار به سوی سواحل غربی دریای خزر ادامه پیدا کرده و پس از گذشتن از استان گیلان، جمهوری آذربایجان، داغستان، و منطقه آستراخان روسیه به سوی شمال قزاقستان رفته و سپس تا رودخانه اوب در نزدیکی اقیانوس منجمد شمالی ادامه می‌یابد.
تاریخچه ورود درناها به ایران
اولین گزارش ثبت شده از درناها در ایران مربوط به سال ۱۳۵۴ و حدود ۱۸ درنا بوده است. بر طبق گزارشاتی که در گذشته به ثبت رسیده است، در حدود بین سال های ۱۳۵۷ تا ۱۳۷۷ تنها ۱۰ الی ۱۲ پرنده درنای مهاجر در ایران شمارش شده است. در سال های بعد از آن این میزان کمتر شد و در نهایت در سال ۱۳۸۵ تنها دو درنا به ثبت رسید که هم اکنون یک درنای سفید سیبری باقی مانده است.
پرنده نگاران و طبیعت دوستان به همراه اداره روابط عمومی محیط زیست مازندران هر ساله ورود این پرنده را انتظار می کشند و دنبال می نمایند.
درنایی به نام امید
نام کامل این درنای تنها «امید نادی یوژنی» است. نامش به دلیل ۲ سرزمین محل تابستان و زمستان گذرانی ترکیبی از زبان‌های فارسی و روسی انتخاب شده. در سال‌های گذشته، به دلایلی مانند شکار و از بین‌رفتن تالاب‌ها و زیستگاه‌های مورد پسند این پرندگان، از تعداد آنها آن‌قدر کاسته شده تا عاقبت همین یک پرنده باقی مانده و اگر روزی رفتن و آمدن این تک درنا هم به پایان برسد، برای همیشه بر مهاجرت درناهای سیبری به ایران مُهر پایان خواهد خورد.
آخرین‌بار که درناهای سیبری گروهی به ایران آمدند زمستان سال ۱۳۸۶ بود، در آن سال سه درنای سیبری وارد فریدونکنار شدند، اما یکی از درناها بر اثر شلیک گلوله یک شکارچی کشته شد. سال بعد در زمستان سال ۱۳۸۷ نیز ۲ درنای سیبری باقی‌مانده که یکی از آنها «امید» و دیگری «آرزو» جفت ماده او بود، دوباره به فریدونکنار آمدند.
اما در آن سال نیز درنای سیبری ماده یعنی آرزو ، به دلیلی نامعلوم از بین رفت و ناپدید شد. اینگونه «امید» بدون آرزو، به تنها بازمانده آن پرندگان تبدیل شد. درناها از معدود گونه‌های جانوری هستند که تمام عمر را به تک‌همسری می‌گذرانند، امید هم پیش از این، همراه با شریک زندگی‌اش به فریدونکنار می‌آمد. اما از وقتی جفتش ناپدید شد او هر سال تک و تنها این مسیر ۴ هزار کیلومتری بین فریدونکنار و سیبری در روسیه را طی می‌کند. یکی از دلایل انقراض درنای سیبری به غیر از نابودی زیستگاه‌ها و شکار و… همین سبک‌وسیاق تک‌همسری و وفاداری همیشگی به جفت‌شان است.
میانگین عمر درناها و امید
میانگین دقیق سن یک درنا در طبیعت مشخص نیست. از عمر آن ها در اسارت گزارش هایی حتی تا ۶۲ سال و ۸۳ سال هم وجود دارد اما به نظر می رسد عمر آن ها در طبیعت در بهترین شرایط به سختی از ۳۰-۳۵ سال فراتر می رود. امید عمری حدودا ۲۳ ساله دارد. اگر این عمر را در کنار مهاجرت تنهای وی و خطراتی که یک پرنده تنها را در مسیر ۵۰۰۰ کیلومتری تهدید می کند بگذاریم، به نظر نمی رسد امید سال های زیادی از عمر خود را پیش رو داشته باشد.
طرح های شکست خورده احیای جمعیت غربی درناها
در طول ایـــن ســـال ها طرح‌هایی برای احیای جمعیت غربی درناها اجرا شد، برای نمونه در چند سال متوالی تعدادی جوجه درنای مجهز به ردیاب ماهواره‌ای، در محل گذران زمستان درناها در شمال ایران، رها شدند و نیز یک درنای ماده در نزدیکی «امید» رها شد، اما به سبب تک همسر بودن و وفاداری درناها تا پایان عمر به همسرشان، پیوستن «امید» به این درنای ماده و تشکیل خانواده ممکن نشد و با کمال تاسف در نهایت هیچ‌یک از این طرح‌ها موفقیت آمیز نبود.
مهاجرت غریبانه امید
در طـــول سالیان گذشته، تنهایـــی غــریــبــانــــه و مهاجرت رمزآلود و خطرناک «امید» همواره زیر ذره‌بین فعالان و علاقه‌مندان به طبیعت بوده است.در شـــــمـــــاری از ایــــن ســــــالهـــــا، تــاخـــیـــــر او در رســــیـــدن بــه ایــــران موجب نگرانی بوده اســـــت، اگــــــرچــــه در ســـــــال‌هـــــای دیــــگـــــر رســـــیــــدن به موقع او که به طـــــور معمـــول پـــــیــــش از بیســــتــــم آبــــان اتفـــاق می‌افتــــاده، باعــــث خوشحالـــــی علاقه‌مندان به طبیعــــت می‌شده است.
امسال با توجه به کهولت سن «امید»، در روزهای ابتدایی آبان و نیامدن امید درنای سیبری به ایران، لحظه به لحظه بر نگرانی‌ها افزوده می‌‌شد و علاقه‌مندانی که با حساسیت این موضوع را دنبال می‌کردند ، هر روز در انتظار بازگشت او بودند، خطــــر انقــــراض این گونه و ســــایــــر گونه‌های جــــانــــداران را نزدیک‌تر از همیشـــه احساس می‌کردند که در روز ۵ آبان ۱۴۰۱ بار دیگر امید به ایران برگشت.
کلام آخر
گونه های جانوری و گیاهی فراوانی در معرض انقراض و خطر هستند که چه بسا با کمی توجه و حمایت ، بتوان از انقراضشان جلوگیری کرد. نمونه این انقراض های پیش رو، امید است که با از دست دادن جفت خود یعنی آرزو، عملا به همه ما اعلام کرد که او آخرین درنای جمعیت غربی است. ما در مجله اینترنتی خرید ناب آرزو می کنیم در هیچ کجای این دنیای پهناور جانداری مورد بی مهری و خطر انقراض قرار نگیرد.
