بیماری مالاریا یک بیماری عفونی خونی است که توسط عامل بیماری مالاریا که انگلی از جنس پلاسمودیوم است ایجاد و توسط پشه های آنوفل منتقل می گردد. مالاریا مهم‌ترین بیماری انگلی و یکی از مسایل مهم بهداشتی تعدادی از کشورها بخصوص کشورهای گرمسیری و نیمه گرمسیری دنیا است.
همه آنچه را که درمورد بیماری مالاریا باید بدانید
انواع مالاریا
مالاریای فالسیپاروم، مالاریای ویواکس، مالاریای مالاریه، مالاریای اوال.
کاشف مالاریا
کاشف مالاریا چارلز لوییس آلفونس لاوران، جراح فرانسوی ارتش بود که در شهر کنستانتین واقع در شمال شرقی الجزایر سکونت داشت. او برای اولین بار وجود انگل مالاریا را در خون افراد مبتلا به بیماری مالاریا توضیح داد. به خاطر این کشف او در سال ۱۹۰۷ جایزه نوبل فیزیولوژی و پزشکی را دریافت کرد.
نام های دیگر بیماری مالاریا
چند نام دیگر بیماری مالاریا عبارتند از پالودیسم، تب حاره ای، تب نوبه و تب جنگل، تب رومی، تب شاگرس، تب مارش و تب ساحلی.
چرخه ایجاد بیماری مالاریا
بیماری مالاریا با گزش پشه آنوفل شروع می شود. پشه آنوفل ماده، شب‌ها خونخواری می کند و حین خونخواری از بزاق خود، انگل‌های مالاریا را به داخل خون انسان تزریق می کند. این انگل‌ها وارد سلول‌های کبد می شوند و شروع به تکثیر سریع می کنند، به طوری که از هر یک انگل وارد شده حدود ۱۰ هزار انگل تولید می شود. سپس این انگل‌ها سلول های کبدی را پاره می کنند و وارد خون می‌شو ند تا به گلبول های قرمز حمله ور شده و وارد آن ها شوند و در آنجا تکثیر کنند.
انگل مالاریا پس از ورود به گلبول قرمز از هموگلوبین استفاده و تولیدمثل می کند و پس از ۲ تا ۳ روز تمام هموگلوبین مصرف شده و گلبول قرمز پر از انگل می شود. سپس انگل‌ها گلبول های قرمز را پاره می کنند و به گلبول های دیگر وارد می شوند. به این ترتیب تعداد انگل ها در خون بیشتر و بیشتر می شود.
دورهٔ کمون بیماری مالاریا
دوره نهفتگی یا کمون بیماری مالاریا مدتی است که بین گزش پشه آلوده تا آشکار شدن نشانه های ظاهری بیماری و از همه شایع تر، تب وجود دارد.
مدت دوره کمون بسته به نوع انگل و طبیعت بیماری متفاوت است. این مدت در مالاریای فالسیپاروم به‌طور متوسط ۱۲ (۹تا۱۴) روز، در مالاریای ویواکس ۱۴ (۸تا۱۷) روز، در مالاریای مالاریه ۲۸ (۱۸تا۴۰) روز و در مالاریای اوال ۱۷ (۱۶تا۱۸) روز است.
علائم بیماری مالاریا چیست ؟
علائم مالاریا عبارتند از تب، لرز، تعریق، سر درد، استفراغ، درد عمومی در سرتاسر بدن.
علامت متداول بیماری مالاریا تب شدیدی است که همراه با سایر علائم مربوطه نظیر لرز و تعرق برای مدت ۵ تا ۸ ساعت ادامه یافته و سپس هر ۲ یا ۳ روز یک بار بر می گردد. هر یک از این حملات، نیروی بیمار را به شدت تحلیل برده و باعث کاهش شدید فعالیت های بیمار در طی دوران بیماری می گردد.
در اثر ابتلاهای مکرر و همراه با پیشرفت بیماری، کم خونی و بزرگی طحال ایجاد می شود که در اکثر بیماران در طی یک یا دو هفته بعد از حمله اولیه می توان آن را مشاهده کرد.
زمانی که تعداد انگل مالاریا از حد خاصی بالاتر رود، بیمار دچار تب می‌شود. شروع تب همزمان با پاره شدن گلبول هاست و پس از آن که انگل‌ها وارد گلبول های تازه می شوند، تب قطع می شود و این سیکل هر ۲ یا ۳ روز تکرار می شود؛ یعنی بیمار ۲ روز تب ندارد و روز سوم تب می کند.
زندگی انگل مالاریا دو مرحله‌ای است. به این ترتیب که با گزش پشه آنوفل ماده، انگل‌های مالاریا از انسان بیمار به روده پشه وارد و آنجا تولید مثل کرده و سپس تکثیر و وارد غدد بزاقی پشه می شوند و منتظر می مانند تا در خونخواری های بعدی به افراد سالم منتقل شوند و دوره جدید زندگی را آغاز کنند. دمای محیط عامل مهمی در انتشار مالاریاست، زیرا در هوای گرم انگل‌هایی که وارد بدن پشه آنوفل می شوند، سریعا تولید مثل کرده و آماده سرایت به افراد سالم می شوند، اما در هوای خنک مدت زیادی تولید مثل انگل در بدن پشه به طول می انجامد و در این مدت طولانی بسیاری از پشه‌ها که عمر کوتاهی دارند، از بین می روند و چرخه انتقال بیماری مالاریا قطع می شود.
روش های انتقال بیماری مالاریا
روشهای انتقال بیماری مالاریا علاوه بر گزش پشه آنوفل عبارتند از انتقال از طریق انتقال خون، انتقال از طریق پیوند اعضای فرد ناقل، انتقال از طریق هموتراپی، انتقال از طریق مادر به جنین و انتقال از طریق سرنگ آلوده.
درمان مالاریا
در مناطقی که بیماری مالاریا غیر بومی است باید بیماران را تحت قرنطینه قرار داد و سپس برای درمان مالاریا اقدام کرد.
در حال حاضر انواع بدخیم مالاریا به بسیاری از داروها مقاوم هستند.
اگر بیماری در حالت خوش خیم باشد با چند داروی مالاریا از جمله کلروکین طی چند روز درمان انجام می شود.
داروهای مورداستفاده در درمان مالاریا
رایج‌ترین داروهای مورد استفاده در درمان مالاریا عبارتند از :
• کلروکین (آرالن)
• سولفات کینین (کوالاکین)
• هیدروکسی کلروکین (Plaquenil)
• ملفوکین
• ترکیب اتواکون و پروژانیل (مالارون)
راه های پیشگیری از مالاریا
اگر قصد سفر به مکانی را دارید که مالاریا در آنجا شایع است، مدتی پیش از سفر در مورد داروهایی که می توانید قبل، در طی و بعد از سفر خود مصرف کنید، با پزشک خود صحبت کنید که این امر می تواند به شما در محافظت در برابر انگل های مالاریا کمک کند. به طورکلی، داروهای مصرفی برای پیشگیری از بیماری مالاریا همان داروهایی هستند که برای درمان بیماری مورد استفاده قرار می گیرند. پزشک شما باید بداند که کجا سفر می کنید تا بتوانید دارویی که بهترین اثر ممکن بر نوع انگل مالاریا دارد را تجویز کند.
بر اساس برخی گزارشات، مطالعات روی تزریق واکسن مالاریا نشان می دهد کسانی که واکسن دریافت کرده اند، دیگر قادر به انتقال این بیماری به سایرین نیستند. در پیشرفته ترین تحقیقی که تاکنون روی واکسن مالاریا انجام شده، واکسن به ۱۵۰۰ نوزاد و کودک تزریق شد و محققان ۱۸ ماه بعد برگشتند و آنها را معاینه کردند. محققان متوجه شدند آمار مبتلایان به مالاریا در کودکان تقریبا نصف شده و در نوزادانی که موقع تزریق ۶ تا ۱۲ هفته سن داشتند آمار مبتلایان یک چهارم کاهش یافته است.
