بیماری دیابت چیست ؟ در مورد علائم و پیشگیری از دیابت چقدر اطلاعات دارید، در خانواده شما شخص مبتلا به این بیماری وجود دارد، در وضعیت اورژانسی چه اقدامی برای بیماران دیابتی باید کرد؟ اگر دوست دارید اطلاعات خود را در این موارد بالا ببرید مقالات مجله خبری خرید ناب را دنبال کنید.
تعریف بیماری دیابت
دیابت یک بیماری متابولیکی است که در آن تولید یا عملکرد انسولین و یا هر دوی آن ها دچار اشکال می شوند. انسولین هورمونی است که توسط سلول های درون ریز لوزالمعده به نام «سلول های بتا» به داخل خون ترشح می گردد و عمل اصلی آن پایین آوردن قند خون و فعال کردن سیستم ذخیره سازی مواد غذایی مختلف در بافت های بدن است.
علائم بیماری دیابت
علامت مشخصه دیابت میزان قند خون بالای ۱۲۰ میلی‌گرم در دسی لیتر در حالت ناشتا است و از دیگر نشانه‌های آن پرخوری و پرنوشی است.
علائم شایع بیماری دیابت عبارتند از :
• تکرر ادرار
• احساس تشنگی شدید
• احساس گرسنگی شدید (حتی در حین غذا خوردن)
• خستگی شدید
• تاری دید
• زخم یا کبودی که به کندی التیام می‌یابد.
• کاهش وزن – حتی اگر بیشتر از قبل غذا می‌خورید (دیابت نوع یک)
• احساس گزگز، درد یا بی‌حسی در دست و یا پاها (دیابت نوع دو)
تشخیص زود هنگام و درمان دیابت می‌تواند خطر ابتلا به عوارض ناشی از دیابت را کاهش دهد.
عوارض دیابت
افراد مبتلا به دیابت، در معرض افزایش خطر تعدادی از مشکلات سلامتی جدی هستند. بالا بودن مداوم سطح قند خون می‌تواند منجر به بیماری های جدی قلب و عروق خونی، چشم ها، کلیه ها، اعصاب و دندان ها شود. همچنین افراد مبتلا به دیابت، بیشتر در معرض خطر عفونت قرار دارند. تقریبا” در تمام کشورهای پر درآمد، دیابت یکی از علت‌های اصلی بیماری های قلبی عروقی، کوری، نارسایی کلیه و قطع پا و اندام های تحتانی می‌باشد.
انواع دیابت
انواع مختلفی از بیماری دیابت وجود دارد که در تمامی آنها اختلال در عملکرد سلول بتا وجود دارد ولی در تعدادی از انواع هم پاسخ بدن نسبت به هورمون انسولین کارایی کمتری پیدا کرده است که این وضعیت تحت عنوان مقاومت به انسولین در نظر گرفته می شود.
انجمن دیابت آمریکا دیابت را به چهار گروه اصلی تقسیم می کند:
۱٫ نوع یک
۲٫ نوع دو
۳٫ دیابت حاملگی
۴٫ سایر انواع خاص دیابت
دیابت نوع ۱ : این نوع دیابت که قبلاً به نام دیابت وابسته به انسولین شناخته می شد یک بیماری خود ایمن می باشد که در آن سلول های ایمنی بدن علیه سلول های خودی سازنده انسولین در لوزالمعده واکنش نشان داده، با ترشح پادتن های خودی آن ها را نابود می سازند و در نتیجه بدن قادر به ساختن انسولین نیست. این نوع دیابت بیشتر در بچه ها و بالغین به چشم می خورد و مبتلایان باید همیشه انسولین را به صورت تزریقات روزانه بکار ببرند. دیابت نوع ۱ حدود ۱۰-۵ درصد کل مبتلایان به دیابت را تشکیل می دهد.
دیابت نوع ۲ : در این دیابت که قبلاً به آن دیابت غیر وابسته به انسولین می گفتند، یا بدن به دلایل مختلف قادر به ساخت مقادیر کافی انسولین نیست و یا انسولین مترشحه از لوزالمعده نمی تواند وظایف خود را در بدن به خوبی انجام دهد. حالت اخیر بیانگر وجود مقاومت نسبت به انسولین در شخص مبتلا می باشد. در دیابت نوع دو مشخص است که عوامل ژنتیکی، چاقی و کم تحرکی نقش مهمی در ابتلای فرد دارند.
دیابت نوع ۲ بیشتر در سنین بالا (بیشتر از ۳۰ سال) خود را نشان می دهد و همراه با چاقی است. این نوع دیابت معمولاً در مراحل اولیه با رعایت رژیم غذایی مناسب، قعالیت منظم ورزشی و کاهش داروهای خوراکی و یا تزریق انسولین قابل کنترل است. دیابت نوع ۲ شایع ترین شکل دیابت است و حدود ۹۵-۹۰ درصد مبتلایان را تشکیل می دهد.
انواع دیگر دیابت که نسبت به دو نوع قبلی از اهمیت کمتری برخوردارند به صورت زیر می باشند :
دیابت حاملگی : زنان حامله ای که تا قبل از حاملی دیابت نداشته اند ولی در طول دوران حاملگی مبتلا به بیماری دیابت می شوند در واقع مبتلا به دیابت حاملگی هستند که حدود ۴ درصد کل حاملگی ها را شامل می شود. علت اصلی دیابت حاملگی هنوز به درستی روشن نیست ولی به نظر می رسد که هورمون های مترشحه از جفت مادر در طول حاملگی منجر به کاهش اثرات انسولین در بدن می شوند و یک حالت مقاومت نسبت به انسولین را بوجود می آورند.
وجود این مقاومت باعث می گردد که بدن به مقدار بیشتری انسولین احتیاج داشته باشد. در واقع دیابت حاملگی زمانی شروع می شود که بدن قادر نیست این نیاز اضافی بدن به انسولین را تأمین نماید و در نتیجه در نبود انسولین کافی قند خون بالا می رود. این نوع دیابت با زایمان خاتمه می یابد ولی احتمال ابتلای این افراد به دیابت نوع ۲ در سال های آینده افزایش پیدا می کند. در واقع دیابت حاملگی جزء عوامل خطر ابتلای به نوع ۲ است.
و از علایم آن ضعف، خستگی، تغییرات ناگهانی در بنیایی، سوزون سوزن شون یا کرختی در دست ها و پاها، پوست خشک، دیر خوب شدن زخم ها و عفونت های مراجعه کنندگان است.
پیشگیری از بیماری دیابت
به طور کلی پیشگیری از بیماری دیابت را مانند هر بیماری دیگر می توان در سه سطح اولیه، ثانویه و ثالثیه انجام داد. پیشگیری اولیه شامل اقدامات لازم جهت جلوگیری از بروز دیابت در افراد در معرض خطر می باشد. تحقیقات پزشکی نقش مثبت فعالیت منظم ورزشی و کم کردن وزن را در کاهش ابتلای به دیابت نوع ۲ در افراد در معرض خطر به اثبات رسانده اند. غربالگری و تشخیص زودرس این بیماری در افراد با ریسک بالا می‌تواند در پیشگیری از این عوارض مؤثر باشد. تشخیص و همچنین غربالگری دیابت با انجام آزمایش قند خون میسر است.
منظور از پیشگیری ثانویه کنترل دقیق قند خون خود بعد از بروز دیابت جهت جلوگیری از پیدایش عوارض است. از آنجایی که جلوگیری از پیشرفت عوارض دیابت بعد از بوجود آمدن آن ها و یا در واقع پیشگیری ثالثیه هزینه های زیادی را به بیمار و جامعه تحمیل می کند، تمام سعی و تلاش شما باید بر روی پیشگیری اولیه و ثانویه متمرکز شود.
درمان دیابت و انواع قرص‌ها
همه‌ی انواع قرص‌های مورد استفاده در درمان دیابت متعلق به یکی از گروه‌های دارویی زیر است:
گروه سولفونیل اوره : داروهای این گروه سلول‌های بتا پانکراس را تحریک می‌کند تا انسولین بیشتری ترشح کند. تنها قرص مربوط به نسل اول این گروه که هنوز کاربرد دارد کلروپروپامید (دیابنز Diabenese) ) است.
داروهای نسل دوم با دز کمتر نسبت به نسل اول کمتر کاربرد دارد. داروهای نسل دوم عبارت است از : گلی پیزاید ، گلی بوراید ، گلی می‌پراید.
گروه مگلتنیدها : این داروها نیز سلول‌های بتا را تحریک می‌کند تا انسولین بیشتری ترشح کند (مانند گروه سولفونیل اوره). داروهای این گروه عبارت است از: رپاگلی ناید (Pradin)، ناته گلی ناید (Starlix)
گروه بی‌گوانیدها : تنها داروی این گروه متفورمین Metformin (Glucophage) است. متفورمین با کاهش تولید گلوکز توسط کبد، و افزایش حساسیت بافت عضلانی به انسولین قند خون را پایین می‌آورد. افزایش حساسیت بافت عضلانی به انسولین موجب می‌شود قند به راحتی جذب عضلات شود و به مصرف برسد. غالباً ۲ بار در روز مصرف می‌شود. گاهی ممکن است سبب اسهال شود. در این صورت باید قرص را همراه با غذا مصرف کنید تا اسهال شما بهبودی یابد.
گروه تیازولیدندیون‌ها : این داروها نیز مانند متفورمین با افزایش حساسیت بافت عضلانی و چربی به انسولین و کاهش تولید گلوکز توسط کبد، قند خون را پایین می‌آورد. داروهای این گروه عبارت است از : روسی گلیتازون Rosiglitazone (Avandia) ، پیوگلیتازون Pioglitazone (Actos)
گروه مهارکننده‌های آلفا- گلکوسیداز : این داروها جذب مواد کربوهیدراتی مانند نشاسته، نان، سیب‌زمینی و ماکارونی را در روده به تأخیر می‌اندازد. همچنین تجزیه‌های قندهای دیگر همانند شکر و قند خوراکی در روده را نیز به تأخیر می‌اندازد. این داروها از افزایش شدید قند خون پس از غذا جلوگیری می‌کند و روی قند ناشتا تأثیر ندارد. این‌ها را باید با اولین لقمه‌ی غذا مصرف کرد. داروهای این گروه عبارت است از: آکاربوز Acarbose (precose) ، مگلتیول Meglitol (Clyset)
گروه مهارکننده‌های DPP-4 : این داروها بسیار جدید هستند و بدون افزایش احتمال افت شدید قندخون (هیپوگلیسمی) A1C را کاهش می‌دهد. GLP-1 هورمونی است که پس از مصرف غذا در دیواره‌ی روده ترشح می‌شود و با کاهش سرعت تخلیه‌ی معده، کاهش ترشح گلوکاگون و افزایش ترشح انسولین سبب کاهش قند خون می‌شود. GLP-I به محض ترشح توسط آنزیمی به نام DPP-4 تجزیه می‌شود و کارکرد آن متوقف می‌شود.
